Już w pierwszej połowie XIX wieku żona ówczesnego właściciela dóbr koneckich Stanisława Małachowskiego, Anna ze Stadnickich Małachowska (1772 –28.08.1852) rozpoczęła gromadzenie w Końskich pamiątek przeszłości z przeznaczeniem ich do publicznego wyeksponowania. Zbiory te zgodnie z wolą właścicielki i jej spadkobierców „na zawsze miały zostać nietknięte dla przyjemności i ciekawości publiczności”. Na podstawie sporządzonego inwentarza wiemy, że zbiory składały się „z rozmaitych mebelków i sprzętów sztuk 46, obrazków rozmaitych 18, rozmaitych sprzętów także w małym formacie sztuk 90, przedmiotów porcelanowych, fajansowych i glinianych 52, marmurowych i kamiennych 18, metalowych 54, szklanych 25, różnych drobiazgów i osobliwości 84. W szafie oszklonej i zamkniętej muszle, minerały, ślimaki itp. 573 sztuk”. Niestety na skutek braku zainteresowania potomków zbiory te uległy zniszczeniu i rozproszeniu.

   Już w pierwszych dniach po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku zaczęto myśleć o ratowaniu pamiątek przeszłości, zwłaszcza tych świadczących o naszej polskości. 8.11.1918 roku ogłoszony został dekret „o opiece nad zabytkami sztuki i kultury”. Opiekę nad zabytkami sprawowali konserwatorzy zabytków sztuki i kultury mianowani przez Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.

   W Końskich działania takie podjęto w latach dwudziestych. Dnia 2 listopada 1924 roku Stanisław Malanowicz występuje do Banku Ludowego w Końskich z prośbą o założenie odrębnego rachunku pod nazwą „Fundusz Muzeum w Końskich”, polecając przekazać jednocześnie na to konto kwotę 44,44 zł. przysługującą mu z tytułu członkostwa w Radzie tego banku.

   Efektem działań regionalistów i miłośników zabytków Staropolskiego Okręgu Przemysłowego skupionych w Sekcji Ochrony Sztuki Inżynierskiej w Sielpi i przy Muzeum Przemysłu i Techniki w Warszawie było doprowadzenie do objęcia opieką muzealną od 5 września 1934 roku zabytkowego zakładu przemysłowego w Sielpi. 

   Sekcja wspólnie z warszawskim Muzeum opublikowała w 1934 roku „Odezwę w sprawie zbierania przyczynków i pamiątek do historii przemysłu i techniki w Polsce, a w szczególności historii Zagłębia Staropolskiego”.

   Kolejnym zachowanym dokumentem świadczącym o próbach powołania regionalnej placówki muzealnej była ogłoszona przez Zarząd Oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Końskich „Odezwa w sprawie zbierania materiału dla muzeum powiatowego w Końskich”. Odezwa została opublikowana 31 lipca 1936 roku,  w 7 miesięcy po oficjalnym powstaniu koneckiego Oddziału PTK. 

„...Ileż to razy niszczymy stare dokumenty, choć w nich mieściły się prawdy naszej przeszłości, palimy lub pozwalamy ginąć bezpowrotnie starym sprzętom lub narzędziom, które charakteryzowały sposób bytowania minionych pokoleń. Nie szanujemy pracy poprzednich pokoleń, ani naszych obecnych wysiłków.... Oddział P.T.K. w Końskich zwraca się z gorącym apelem do wszystkich obywateli o pomoc zapoczątkowaniu dzieła stworzenia krajoznawczego Muzeum Powiatowego w Końskich...”.

   W broszurze wyszczególniono planowane do zorganizowania działy przyszłego muzeum oraz określono zakres zbiorów jakie oczekiwano pozyskiwać od darczyńców.

   Działalność propagująca dbanie o pamiątki przeszłości prowadzona była także w szkołach. W okresie międzywojennym w Państwowym Gimnazjum im. Stanisława Kostki (obecnie I LO) działało Koło Krajoznawcze Młodzieży Szkolnej z sekcją muzealną prowadzone przez nauczyciela biologii i geografii Tadeusza Arendta.

   Przedmioty i dokumenty mające być przyczynkiem do przyszłego muzeum z konieczności gromadzone były w domu Stanisława Malanowicza przy ulicy Pocztowej 9. Nie posiadano odpowiedniego lokalu ani środków na jego opłacenie. Przy braku kustosza nie prowadzono też inwentaryzacji zbiorów. Do wybuchu wojny krajoznawcom udało się zgromadzić ok. 200 eksponatów, lecz w czasie okupacji uległy one rozproszeniu.

   Pierwsze po wojnie zachowane ślady dążenia do powstania w Końskich muzeum zawarte zostały w apelu opublikowanym w „Słowie Koneckim” – jednodniówce KP PZPR z kwietnia 1962 roku. Treść artykułu nawiązywała do obchodów tysiąclecia Państwa Polskiego i w związku z XX-leciem PPR oraz Rokiem Ziemi Kieleckiej nawoływała do poszukiwania, w wielkiej społecznej akcji, pamiątek historycznych ruchu oporu i ruchu robotniczego. Na siedzibę Muzeum Ziemi Koneckiej wskazano „Oranżerię Egipską”. Skończyło się na dobrym pomyśle.

   Potrzeba tworzenia muzeum w okresie PRL-u przewijała się w niemal wszystkich dokumentach planistycznych, ale brak w tej sprawie jakichkolwiek efektów był z reguły kwitowany stwierdzeniem – „brak odpowiednich pomieszczeń”.

   Największe nadzieje na powstanie muzeum pojawiły się pod koniec lat osiemdziesiątych. Na jego siedzibę przeznaczony miał zostać południowo-zachodni pawilon pałacowy, jednak zamieszkujących w nim rodzin nie przeniesiono, a temat tworzenia muzeum po raz kolejny przycichł.

   Pod koniec lutego 1975 roku konecki Oddział PTTK przeprowadził się z posiadanego dotychczas małego pokoju, do pomieszczeń o powierzchni blisko 100 m², po siedzibie Sądu Powiatowego przy ul. 22 lipca 18.  W nowej siedzibie miała znaleźć swoje miejsce również izba z pamiątkami regionalnymi.

   Pierwsze eksponaty trafiły do Izby już w czerwcu 1977 roku. W rejestrze zaewidencjonowano 279 pozycji, z których część oddana była na określony czas jako depozyt. Zdecydowaną większość stanowiły dokumenty z okresu okupacji. Nie brakowało wyrobów koneckich fabrykantów: żelazek, drzwiczek do pieców, moździerzy. Z chwilą pogarszania się warunków lokalowych w Izbie zaprzestano przyjmowania nowych darów. Wśród wielu ofiarodawców powtarzają się nazwiska księdza kanonika Józefa Barańskiego, Janiny Witczak, Marii Szlifirskiej, Janusza Malanowicza i Henryka Zawadzkiego. Otwarcie Izby Pamięci nastąpiło po dwóch latach przygotowań w dniu 15 listopada 1978 roku.

   Problemy z funkcjonowaniem Izby zaczęły się już w rok po jej otwarciu. Po kilku latach warunki w wynajmowanym lokalu pogorszyły się na tyle, że dalsze pozostawianie eksponatów w tym miejscu uznano za zagrożenie dla ich stanu zachowania. 

   Wobec ogólnej niemocy oficjalna i całkowita likwidacja Izby nastąpiła uchwałą Zarządu Oddziału w dniu 15 grudnia 1989 roku. Dodatkowo większość zdeponowanych czasowo w Domu Kultury zbiorów uległa zniszczeniu w wyniku awarii sieci wodociągowej.

   Na progu nowego tysiąclecia Oddział PTTK podjął kolejną próbę tworzenia w mieście muzeum. W sprawozdaniu Zarządu za lata 1992–1996 czytamy :
„ Przy informacji tej nie sposób pominąć przykrej dla nas działaczy sprawy. Otóż jedną z pierwszych uchwał Zarządu w 1936 roku była myśl zorganizowania w Końskich Regionalnego muzeum. Mimo upływu 60-ciu lat, licznych na ten temat rozmów z władzami miasta, korespondencji na ten temat, otrzymywanych obietnic i zapewnień o dobrych chęciach i zamiarach, sprawa tkwi w martwym punkcie i nic nie wskazuje na to by można było dobre chęci wszystkich doprowadzić do zrealizowania ”.

   W listopadzie 2001 roku, dzięki pomocy starosty koneckiego Bank Spółdzielczy wydzierżawił  PTTK-owi część pomieszczeń w zabytkowym budynku przy ul. Zamkowej 7. Zarząd Oddziału podjął się prac nad tworzeniem izby regionalnej oraz gromadzeniem materiałów historycznych. Okazją do pozyskiwania ciekawych regionaliów były organizowane giełdy kolekcjonerskie w klubie „Kaesemek” oraz giełdy staroci organizowane w Kielcach przez Wojewódzki Dom Kultury i kieleckie aukcje antykwaryczne. 

   Po wielu staraniach uroczystego otwarcia Izby Pamięci i Tradycji Ziemi Koneckiej dokonano 24 stycznia 2004 roku.

   Ekspozycję muzealną tworzyły w głównej mierze przedmioty pochodzące ze starej Izby oraz wypożyczone lub przekazane nieodpłatnie zbiory prywatne kilku osób. Za sprawą członków Koła PTTK przy Koneckich Zakładach Odlewniczych pozyskano eksponaty ze zlikwidowanej już zakładowej izby muzealnej przy KZO. 

   Po 2006 roku wykonano w skali 1:100 makiety charakterystycznych dla miasta i nie istniejących już dziś obiektów architektonicznych: synagogi, annotargu i kościoła z okresu przed jego przebudową.

   Mimo zapewnień ze strony władz miejskich o społecznej potrzebie kontynuowania działalności muzealnej, wniosku składane do budżetu o dofinansowanie, nie były rozpatrywane pozytywnie. Jednak starania działania nie przeszły niezauważone – w dniu 27 października 2004 roku w Starachowicach, podczas wojewódzkich obchodów Światowego Dnia Turystyki, Marszałek Województwa uhonorował konecki Oddział PTTK prestiżową nagrodą „Wędrowca Świętokrzyskiego”.

   W ciągu 5 lat istnienia Izby Pamięci i Tradycji Ziemi Koneckiej często wyrażano opinię, że z uwagi na ilość i wartość historyczną zbiorów, stan placówki zdecydowanie przekracza zakres wyobrażalny dla przeciętnej izby regionalnej. Jednak dopiero złagodzenie zapisów sejmowej „Ustawy o muzeach” z dnia 21.11.1996 r., otworzyło drogę do powstawania małych i prywatnych muzeów. Zarząd Oddziału na swoim posiedzeniu w dniu 30 września 2008 r. podjął uchwałę intencyjną Nr 4/2008 o przekształceniu Izby Pamięci i Tradycji Ziemi Koneckiej w Muzeum Regionalne PTTK.

   24 stycznia 2009 roku, a więc dokładnie w przeddzień piątej rocznicy powstania Izby spełniono wymogi zapisane w Ustawie o muzeach. Na posiedzeniu Zarządu Oddziału uchwałą nr 1/2009 w miejsce istniejącego Regulaminu Izby przyjęto Regulamin Muzeum, a dotychczasową funkcję kierownika zamieniono na stanowisko dyrektora Muzeum. 

   Muzeum posiada trzy działy: historyczny, etnograficzny i krajoznawczy. Wśród eksponatów nie ma dóbr kultury o szczególnej wartości materialnej. Jest za to bardzo dużo drobnych regionaliów mających znaczenie poznawcze dla mieszkańców powiatu i osób pragnących zapoznać się z jego historią. 
   Muzeum Regionalne PTTK w Końskich jest dwunastą tego typu placówką w kraju firmowaną przez Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze.